V. Tiến hành điều tra sơ khởi về cái chết của Thầy Giảng Anrê Phú Yên, tháng 12 năm 1644, tại Thành phố Macau
14. Biên Bản Nhân Chứng Thứ Mười Bảy Về Cái Chết Của Thầy Giảng Anrê Phú Yên: João De Siqueira
Khu phố Nhật tại Hội An với nhà hai ba tầng. Rất nhiều gia đình Nhật Bản công giáo sinh sống vào thế kỷ 17. Có lúc đến 300. Các bà vợ Việt buôn bán với mái tóc phủ dài như cha Borri miêu tả. Trích tranh : Giao chỉ quốc mậu dịch hải đồ.
Cùng ngày 11 ông João de Siqueira có mặt. Ông khai mình hơn kém 60 tuổi gì đó, nguyên quán ở Pegu (Myanmar), cha mẹ là người ngoại giáo, đã lập gia đình và trú quán tại thành phố này. Chi tiết nầy cho thấy người Bồ lập thương điếm ở nhiều nơi ở Á Châu và Macau là thành phố có nhiều sắc dân sinh sống. Ong khai có “nghe người ta nói thầy Anrê đã bị bắt và bị trói, và vai mang gông, còn những điều còn lại của mục này nhân chứng không biết gì cả, vì ông không có mặt tại đó và ông chỉ nghe vài người kể rằng thầy Anrê bị cầm tù ở trong một nhà giam.
Mặc khác “nhân chứng không nhớ được ngày những sự kiện đó xảy ra, chỉ trừ có điều chắn chắn là những sự kiện này đã xảy ra vào mùa gió mùa của năm qua (năm 1644)”
Khi xác thầy Anrên được đưa về Hội An thì “ở đó chính nhân chứng cùng với những người khác đã giúp ướp xác và đặt vào trong một áo quan, chiếc áo quan này được trao lại cho thuyền trưởng tàu buôn João de Rezende”
Về kỷ niệm của thầy coi như thánh tích thì ông xác nhận “chính nhân chứng cũng có vài sợi tóc, và một mãnh chiếc áo dài của thầy Anrê. “
Nhân chứng nầy có một lời khai đặc biệt “chính nhân chứng đã thấy rằng trong khi cha Alexandre Rhodes dâng Lễ thì ba hay bốn Kitô hữu thầy giảng hát vài bài thánh thi bằng tiếng Việt; sau đó người ta cho nhân chứng biết rằng một người trong số họ là thầy Anrê, còn những điều còn lại trong câu hỏi này thì nhân chứng không biết gì cả. “. Cha Roland Jacques OMI chú thích : “Từ Bồ Đào Nha “versos” mà ở đây chúng ta dịch (ra Pháp ngữ) “cantiques”, có thể chỉ là câu thơ hoặc là những văn bản bằng thơ. “. Chắc không phải các thầy giảng ngâm thơ trong thánh lễ, mà đúng hơn ngâm nga những kinh nguyện phổ theo cung điệu thơ, hoặc nhạc điệu dân ca truyền thống. Vào giai đoạn giao thời hôi nhập, mà trong phụng vụ Thánh Thể đã có những bài thánh ca theo cung giọng âm nhạc địa phương giúp đở quả là “đi trước Công đồng Vatican 2”. Thầy Việt An Đức xứng đáng được chọn làm quan thầy các ca đoàn.
Vào cùng ngày, tháng, năm và địa điểm trên, nhân chứng João de Siqueira có mặt. Ông khai mình hơn kém 60 tuổi gì đó, nguyên quán ở Pegu (Myanmar), cha mẹ là người ngoại giáo, đã lập gia đình và trú quán tại thành phố này. Là nhân chứng được thầy Manoel de Figueiredo chỉ định và được triệu tập bởi thư tín viên Antonio Rangel. Đức Cha tổng quyền cho nhân chứng thề trên Sách Phúc Âm, nhân chứng để tay phải trên Sách Phúc Âm và thề nói sự thật theo những gì biết được và theo những câu hỏi sẽ được đặt ra. Trả lời câu hỏi năm này có xưng tội không và mấy lần, nhân chứng đáp rằng đã xưng tội năm lần trong năm này, lần mới đây nhất là với cha Frey Mathias de Barbuda, và đã lãnh nhận Thánh Thể từ tay của cha phó nhà thờ Chính Toà. Trả lời câu hỏi có bao giờ nhân chứng bị dứt phép thông công không, ông đáp nhờ lòng thương xót của Thiên Chúa, chưa bao giờ ông bị dứt phép thông công. Với lời cảnh báo phải nói sự thật, và phải biết rõ thề gian là một tội nặng nề, nhân chứng đáp rằng ông đã biết tội thề gian là một tội nặng nề, và vì vậy ông sẽ nói sự thật theo như ông biết.
Câu hỏi thứ nhất:
Nhân chứng trả lời rằng về mục này ông không biết gì hết trừ việc ở Nam Việt ông nghe những người Kitô hữu, những người Bồ và những người khác đang có mặt tại đó vào cuối kỳ gió mùa tháng bảy, nói rằng thầy Anrê đã bị bắt ở Hội An và sau đó bị giải về Kẻ Chàm, tại đó thầy bị hành quyết; và thầy phục vụ cha Alexandre Rhodes trong việc coi sóc mục vụ cho những người Kitô hữu tại đó.
Câu hỏi thứ hai:
Nhân chứng trả lời rằng tại Nam Việt ông có nghe người ta nói thầy Anrê đã bị bắt và bị trói, và vai mang gông, còn những điều còn lại của mục này nhân chứng không biết gì cả, vì ông không có mặt tại đó và ông chỉ nghe vài người kể rằng thầy Anrê bị cầm tù ở trong một nhà giam.
Câu hỏi thứ ba:
Nhân chứng trả lời rằng điều hiển nhiên và ai trong số những Kitô hữu có mặt, cũng như chính nhân chứng đều đã nghe nói đến những điều kể trong mục này. Mặc khác nhân chứng không nhớ được ngày những sự kiện đó xảy ra, chỉ trừ có điều chắn chắn là những sự kiện này đã xảy ra vào mùa gió mùa của năm qua (năm 1644)
Câu hỏi thứ tư:
Nhân chứng trả lời rằng có nghe từ miệng nhiều người Bồ của thành phố này, những người đã có mặt ở Nam Việt, nói rằng những nhân chứng của cái chết này là: João de Rezende, Francisco de Azevedo, Horacio Massa, và cha Alexandre Rhodes, và những người khác mà nhân chứng không biết tên; và thi thể thầy được bí mật trao lại cho cha Alexandre Rhodes vào ban đêm; ngài đã đưa thầy về Hội An, ở đó chính nhân chứng cùng với những người khác đã giúp ướp xác và đặt vào trong một áo quan, chiếc áo quan này được trao lại cho thuyền trưởng tàu buôn João de Rezende, người này đưa thầy đến thành phố này với lòng mộ mến như dành cho một vị thánh tử đạo; và tại đây, thầy được tiếp đón với sự long trọng và lòng sùng kính, và nhiều người đã làm thành một đoàn rước thầy đi, và sau đó thầy được trao cha viện trưởng trường Dòng; và chính nhân chứng cũng có vài sợi tóc, và một mãnh chiếc áo dài của thầy Anrê.
Câu hỏi thứ năm:
Nhân chứng trả lời rằng đó là điều hiển nhiên và ai cũng biết, chính nhân chứng đã nghe điều đó từ miệng những Kitô hữu và những người Bồ đang có mặt tại chỗ đó nói ra.
Câu hỏi thứ sáu:
Nhân chứng trả lời rằng điều hiển nhiên và ai cũng biết rõ rằng thầy Anrê bị hành quyết vì thầy là Kitô hữu chứ không phải vì một tội ác nào khác thầy đã phạm.
Câu hỏi thứ bảy:
Nhân chứng trả lời rằng theo công luận và mọi người ai cũng biết rằng thầy Anrê có những nhân đức đó; và thầy đã minh chứng những điều đó bởi thầy đã chết vì đức tin mà thầy công khai tuyên xưng, và vì tình yêu Thiên Chúa, với niềm cậy trông đạt tới hạnh phúc đời đời; chính nhân chứng đã thấy rằng trong khi cha Alexandre Rhodes dâng Lễ thì ba hay bốn Kitô hữu thầy giảng hát những bài thánh thi bằng tiếng Việt; sau đó người ta cho nhân chứng biết rằng một người trong số họ là thầy Anrê, còn những điều còn lại trong câu hỏi này thì nhân chứng không biết gì cả.
Câu hỏi thứ tám:
Nhân chứng trả lời rằng điều hiển nhiên và mọi người ai cũng biết rằng thầy Anrê là một vị thánh tử đạo thực thụ; rất nhiều người đã tìm kiếm các thánh tích của thầy, và thi thể thầy được đặt tại Học viện Thánh Phaolô; nhưng chính nhân chứng không biết cho đến nay Thiên Chúa có đã thực hiện phép lạ nào do sự chuyển cầu của thầy hay chưa.
nguồn: blog cố Lm. Antôn Nguyễn Trường Thăng, antontruongthang.com, với sự trau chút của chúng tôi cùng với cha Antôn khi ngài còn sống
